Covid-19'un başlangıcından bu yana dünya genelinde sağlık, ekonomi ve sosyal yaşam üzerinde derin etkiler bıraktı. Salgın sürecinin bazı yönleri hala tartışılmaya devam ederken, bir ABD mahkemesi önemli bir karara imza attı. Mahkeme, Çin'in Covid-19 ile ilgili malzemeleri haksız bir şekilde istiflediğine ve bunun sonucunda Amerika Birleşik Devletleri'ne mağduriyet yarattığına hükmederek büyük bir tazminat ödenmesine karar verdi. Bu karar, uluslararası ilişkilerde yeni bir gerilime neden olurken, Covid-19'un kökenleri ve etkileri hakkında yapılan tartışmaları da yeniden alevlendirdi.
Karar, ABD'nin farklı eyaletlerinde ortaya çıkan Covid-19 malzemeleri krizine dair birçok davanın bir sonucu olarak geldi. Mahkeme, Çin merkezli bir şirketin, sağlık ekipmanlarını stoklayarak piyasada kıtlık yaratmak suretiyle haksız kazanç sağladığını belirtti. Bu durumun, ABD’nin sağlık sistemini zor durumda bıraktığına ve halk sağlığını tehlikeye soktuğuna vurgu yapıldı. Davaya bakan hâkim, Çin'in bu malzemeleri istifleyerek, test kitleri, solunum cihazları ve koruyucu maskelerin kıt hale gelmesine yol açtığını dile getirdi.
Bunun sonucunda, mahkeme, Çin'e 1 milyar doları aşan bir tazminat ödenmesine hükmetti. Bu miktar, hem doğrudan sağlık hizmetlerinin aksaması hem de ekonomik kayıplar için tahsil edilecek. Çin hükümeti, mahkemenin kararını sert bir dille eleştirdi ve bunun "siyasi bir oyun" olduğunu öne sürdü. Pekin yönetimi, bu tür davaların uluslararası hukuka aykırı olduğunu savunarak, kendi ülkelerinde de benzer durumda olan ABD’li şirketlere karşı açılacak davaların sonuçları için endişe duyduğunu ifade etti.
Bu kararın uluslararası arenada yankıları olacağına kesin gözüyle bakılmakta. Özellikle ABD ve Çin arasındaki ilişkilerin son yıllarda gerildiği bir dönemde, bu tazminat kararı, iki ülke arasında yeni bir çatışma alanı yaratabilir. Uzmanlar, bu tür davaların gelecekte daha da artacağına ve ülkeler arasında sağlık krizleri gibi konularda ithamların artacağını belirtmektedir. Covid-19’un sadece bir sağlık sorunu değil, aynı zamanda bir uluslararası hukuk meselesi haline geldiği de bir gerçek olarak ortaya çıkıyor.
Ayrıca, mahkemenin bu kararı, diğer ülkelerin de benzer yollara başvurup başvurmayacağı konusunda bir emsal niteliği taşıyabilir. Eğer benzer davalar diğer ülkelerde de görülmeye başlanırsa, bu durum, uluslararası ticaretin seyrini de etkileyebilir. Sağlık malzemeleri ve diğer temel ihtiyaç maddeleri üzerine yapılacak istiflemeler, artık sadece ticari bir olgu olmaktan çıkıp, aynı zamanda bir uluslararası hukuk alanı haline gelecektir.
Özetle, ABD mahkemesinin aldığı bu karar, sadece bir tazminat davası olmanın ötesinde, Covid-19 sürecinin ardından dünya genelinde şekillenen yeni uluslararası ilişkileri de etkileyebilecek bir gelişme olarak öne çıkmakta. Bu süreçte, ülkeler arası dayanışmanın yanı sıra, sağlık güvenliği konusundaki tartışmaların da derinleşeceği aşikâr.
